Van Toeschouwer naar Speler
De gemeenteraden van Arnhem, Groningen, Heerlen en Lelystad hebben nog onvoldoende grip op het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) in hun eigen gemeente. Uit onderzoek van de vier rekenkamers van deze gemeenten blijkt dat de betrokkenheid van de raad sterk verschilt per gemeente en dat de kaderstelling en controle op het programma en de grip op de bij het programma horende financiën, niet altijd goed geregeld is. In de gezamenlijke nota Van Toeschouwer naar Speler, gepubliceerd op 30 januari 2025, presenteren de rekenkamers hun belangrijkste bevindingen en doen zij aanbevelingen om de rol van de gemeenteraden te versterken.
Verstevigen positie gemeenteraden
De rekenkamers bevelen aan de gemeenteraden beter en eerder te informeren, zodat zij hun taken goed kunnen uitvoeren. Daarnaast moeten financiële gegevens duidelijker worden vastgelegd, zodat raadsleden beter kunnen controleren of middelen op de juiste manier worden ingezet. Ook is het belangrijk dat inwoners meer worden betrokken bij de plannen, zodat het beleid beter aansluit bij hun behoeften. Gemeenteraden doen er daarnaast goed aan hun positie binnen de samenwerking met andere partijen in het programma te verstevigen en hun invloed actiever te gebruiken.
Startonderzoeken als basis voor vergelijking
De gezamenlijke nota is gebaseerd op vier eerdere startonderzoeken waarin de rekenkamers van Arnhem, Groningen, Heerlen en Lelystad de stand van zaken voor wat betreft het NPLV binnen hun eigen gemeente hebben onderzocht. De gezamenlijke nota Van Toeschouwer naar Speler is niet bedoeld om de prestaties van gemeenten te beoordelen, maar geeft een overzicht van de huidige situatie en goede voorbeelden. In Heerlen wordt bijvoorbeeld gewerkt met een vaste manier om de voortgang van het programma te volgen, terwijl Groningen een netwerk heeft opgezet om problemen sneller op te lossen.
NPLV: de achtergrond
De Rijksoverheid heeft het NPLV in 2022 gestart om problemen in twintig kwetsbare wijken in Nederland aan te pakken, waaronder Lelystad Oost. Hoewel de leefbaarheid in Nederland in het algemeen was verbeterd, blijven sommige wijken te maken hebben met armoede, werkloosheid en criminaliteit. Het programma richt zich op verbeteringen op het gebied van wonen, werken, veiligheid, gezondheid en onderwijs. Het is daarbij de vraag in hoeverre gemeenteraden echt invloed hebben op de besluitvorming over, de besteding van geld voor en de uitvoering van het programma.
Ideeën voor vervolgonderzoeken
De rekenkamers van Arnhem, Groningen, Heerlen en Lelystad blijven het NPLV de komende jaren in hun eigen gemeente volgen. Gedacht wordt aan vervolgonderzoek naar de betrokkenheid van inwoners, of de controle op resultaten, of de aanpak van woningen in de wijken. Door onderzoeken uit te voeren en kennis daaruit te delen, willen zij gemeenteraden helpen om hun rol beter te vervullen en meer grip te krijgen op het programma.
